SÖZLEŞMELER HUKUKU

Sözleşme Nedir?

Sözleşme, iki ya da daha fazla kişinin, hukuki sonuç doğuracak bir amaçla karşılıklı olarak anlaşma yapmalarıdır. Bir sözleşmenin geçerli olabilmesi için en az iki kişinin irade beyanında bulunması gerekir. Tek taraflı bir irade beyanı, sözleşme oluşturmaz; bu tür durumlar yalnızca taahhüt anlamı taşır. Sözleşmeler, taraflar arasında anlaşmazlık, yükümlülük veya hak doğuran bir hukuki bağ oluşturur ve bu bağ, tarafların anlaşmaya varmasıyla geçerli hale gelir.

Sözleşme Nasıl Hazırlanır?

Sözleşmeler, sözlü olarak yapılabileceği gibi yazılı olarak da düzenlenebilir. Örneğin, kira sözleşmesi yazılı ya da sözlü yapılabilir. Ancak, sözlü sözleşmelerin geçerliliği bazen hukuki bir ihtilaf durumunda ispat açısından zorluk yaratabilir. Bu nedenle sözlü bir sözleşmenin varlığı konusunda ortaya çıkacak anlaşmazlıkları önlemek amacıyla sözleşmelerin yazılı yapılması genellikle önerilir. Bazı durumlarda ise, kanunlar belirli sözleşmelerin yazılı olmasını zorunlu kılar ve geçerlilik açısından bu yazılılık şarttır. Ayrıca bazı sözleşme türlerinde, yazılı sözleşmenin yanı sıra noter veya tapu dairesinde yapılması da geçerlilik şartı olarak düzenlenmiştir.

Sözleşmenin Noterde Yapılması Zorunlu mudur?

Bazı sözleşme türlerinin geçerliliği için noterde düzenlenmesi hukuken zorunludur. Örneğin; taşıt satış sözleşmesi, gayrimenkul satış vaadi sözleşmesi ve mal rejimi sözleşmesi (evlilik sözleşmesi) gibi sözleşmeler, noterde yapılmadığı takdirde geçerli olmaz. Ancak, kanunlarda belirli sözleşmeler için noterde düzenlenmesi gerektiği belirtilmemişse, sözleşmenin noterde yapılması zorunlu değildir. Bu durumda, sözleşmenin varlığı yazılı bir şekilde ispat edilebilir. Bununla birlikte, noter huzurunda yapılan sözleşmeler, imza itirazları ve sahtecilik gibi risklere karşı da güvence sağlamaktadır.

Sözleşme Türleri Nelerdir?

Sözleşmeler, Borçlar Kanunu başta olmak üzere çeşitli kanunlarda özel olarak düzenlenmiştir. Bunun dışında, sözleşmelerin taraflarca serbest iradeleriyle belirlenen türde olması da mümkündür. Kanunlarla sınırlı olmamak kaydıyla, taraflar birbirleriyle anlaşarak çeşitli türde sözleşmeler oluşturabilirler. Aşağıda, en yaygın sözleşme türlerine örnekler verilmiştir:

1. Satış Sözleşmesi: Taşınabilir veya taşınmaz malların mülkiyetinin bir kişiden diğerine devredilmesi amacıyla yapılan sözleşmelerdir. Satış sözleşmesi, malın bedelinin ödenmesi karşılığında malın teslimini ve mülkiyetin geçmesini sağlar. Bu sözleşme türü, ticari hayatta en sık karşılaşılan sözleşmelerden biridir.

2. Kira Sözleşmesi: Kira sözleşmesi, bir malın (taşınır veya taşınmaz) kiraya verilmesiyle ilgili yapılan sözleşmedir. Kira sözleşmesi yazılı olarak yapılabileceği gibi, sözlü de yapılabilir. Ancak, özellikle bir kira sözleşmesinin varlığı konusunda çıkacak ihtilaflarda, yazılı bir sözleşmenin bulunması her zaman daha sağlam bir ispat sağlar. Bazı durumlarda, kira sözleşmesinin yazılı yapılması kanun gereği zorunlu olabilir.

3. Hizmet Sözleşmesi: Hizmet sözleşmesi, bir kişinin (işçi) belirli bir hizmeti sağlamak üzere başka bir kişi (işveren) tarafından işe alınması ile yapılan sözleşmedir. Hizmet sözleşmesi, işçi ile işveren arasındaki hak ve yükümlülükleri belirler ve İş Kanunu'na tabidir. Bu sözleşme, çalışanın işverenin belirlediği şartlar altında hizmet vermesini sağlar.

4. Evlilik Sözleşmesi (Mal Rejimi Sözleşmesi): Evlilik sözleşmesi, evli çiftlerin evlilikleri sırasında sahip oldukları malvarlıklarının yönetimini, paylaşımını ve tasfiyesini düzenleyen özel bir sözleşme türüdür. Bu sözleşme, çiftler arasında mal rejimi belirler. Türk Medeni Kanunu’na göre, evlilik sözleşmesi noter huzurunda yapılmak zorundadır. Bu sözleşme, evli bireylerin malvarlıklarını yönetirken aralarındaki anlaşmazlıkları önlemeye yardımcı olur.

5. Gayrimenkul Satış Vaadi Sözleşmesi: Bu sözleşme türü, gayrimenkul alım satım işlemi henüz tamamlanmamışken, tarafların aralarındaki anlaşmayı noter huzurunda resmiyete döktükleri bir sözleşmedir. Genellikle inşaat aşamasındaki taşınmazlar için geçerlidir. Gayrimenkul satış vaadi sözleşmesi noterde yapılmadığı takdirde geçerli olmayacaktır. Bu nedenle, gayrimenkul alım satımı ile ilgili bu tür sözleşmeler mutlaka noter huzurunda yapılmalıdır.

Sonuç

Sözleşmeler hukuku, bireylerin ve kurumların haklarını güvence altına alarak, aralarındaki ilişkileri düzenleyen önemli bir hukuk dalıdır. Sözleşmeler, tarafların iradelerini yansıtarak hukuki bağlar oluşturur ve bu bağların ihlali durumunda, taraflar arasında çeşitli hukuki çözümler devreye girer. Sözleşmelerin geçerliliği için belirli şartların yerine getirilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Bu nedenle, sözleşmelerin hazırlanmasında dikkat edilmesi gereken önemli hususlar vardır. Özellikle noter huzurunda yapılması zorunlu olan sözleşmelerin gereksiz risklerden kaçınmak için yasal gerekliliklere uygun bir şekilde hazırlanması gerekir.