Garanti süresi dolmadan ürünün bozulması durumuna ilişkin haklar nelerdir? 

Konuya girmeden önce garanti ve tüketici hakları konusunda kısa bir bilgilendirme yapalım. Garanti belgesi hakkında bilgiler vermek gerekirse; Üreticiler, ürünün satıcıları sattığı ve teslim ettiği mallar için garanti belgesi düzenlemek zorundadır. Bu belgenin tüketiciye teslimi satıcının sorumluluğundadır.

Peki garanti belgesinin süresi ne kadardır?

Garanti süresi malın teslim tarihinden itibaren başlar ve asgari olarak iki yıldır. Bu süre özelliği sebebiyle Bakanlık tarafından bazı ürünler için farklı şekilde belirlenebilir. Söz konusu 2 yıllık süre satıcı tarafından arttırılabilir.

Peki malın arızalanması sonucu tamirde geçen süre garanti süresine dahil midir?

Şöyle ki, malın arızalanması durumunda, tamirde geçen süre garanti süresine eklenir. Ayrıca malın tamir süresi en çok 30 işgünüdür. Teknik Servisler kendilerine verilen malın tamirini azami tamir sürelerine uymak ve bu sürede tamamlanmak zorundadırlar.

Ayrıca garanti süresi ile ilgili akla şu soru gelebilir: Garanti uygulaması sırasında mal değiştirilirse yeni malın garanti süresi yeniden mi başlar?

Hayır, değiştirilen malın garanti süresi, satın alınan malın kalan garanti süresi ile sınırlıdır. Yani ilk alınan malın garanti süresi baz alınır.

Peki garanti belgesinde bulunması gereken ve tüketici tarafından varlığının kontrol edilmesi gereken unsurlar nelerdir?

Bu unsurlar şu şekilde sıralanabilir: Üretici veya ithalatçı firmanın unvanı, adresi, telefonu ve diğer iletişim bilgileri ile yetkilisinin imzası ve kaşesi, satıcının unvanı, adresi, telefonu ve diğer iletişim bilgileri ile yetkilisinin imzası ve kaşesi, fatura tarih ve sayısı, malın cinsi, markası, modeli ile varsa bandrol ve seri numarası, malın tüketiciye teslim tarihi ve yeri, garanti süresi, azami tamir süresi, bütün parçaları dahil olmak üzere malın tamamının garanti süresince garanti kapsamında olduğuna ilişkin bilgi, Tüketicin Korunması Hakkında Kanununda belirtilen 11. maddesinde tüketiciye sağlanan seçimlik haklar olan tüketicinin malı iade edip sözleşmeden dönmesi, indirim isteme, ücretsiz onarım isteme, malın değiştirilmesini isteme olan haklarına ilişkin bilgilerin yer alması, kullanım hatalarına ilişkin bilgi, tüketicilerin şikâyet ve itirazları konusundaki başvurularını tüketici mahkemelerine ve tüketici hakem heyetlerine yapabileceklerine ilişkin bilgi ve varsa satıcı tarafından satıcıya tanınan diğer haklara ilişkin bilgilerin garanti belgesinde yer alması gerekmektedir. Malın satın alınıp tesliminden sonra garanti süresi içinde bozulması durumunda hak kaybının olmaması için garanti belgesinde bulunması gereken bu bilgiler tüketici tarafından satın alma veya teslim işlemi yapılırken kontrol edilmelidir. Bu sayede garanti süresi içinde malın bozulması durumunda tüketicinin haklarını kullanması durumunda sürecin daha sağlıklı ilerlemesi söz konusu olacaktır.

Peki tüketici garanti süresinde malı arızalanırsa ne yapmalıdır?

Tüketicinin garanti süresi içinde malı arızalanması durumunda Tüketici satıcıya malı iade etmeye hazır olduğunu bildirip sözleşmeden dönebilir. Tüketici malı iade etmek istemiyorsa ya da iadesi mümkün bir mal değilse satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteyebilir. Diğer seçimlik hakkı ise aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteyebilir. Bu cümleden de anlaşıldığı üzere onarım bedeli aşırı bir masrafı gerektiriyorsa tüketicinin bu hakkını kullanması mümkün değildir. Tüketicin son seçimlik hakkı ise imkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini istemedir. Ayrıca ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi hakları üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir. Bu fıkradaki hakların yerine getirilmesi konusunda satıcı, üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur. Ancak şuna da dikkat etmek gerekir ki üretici veya ithalatçı, malın kendisi tarafından piyasaya sürülmesinden sonra ayıbın doğduğunu ispat ettiği takdirde sorumlu tutulmaz.

Peki malın ücretsiz onarımı ve ayıpsız benzeri ile değiştirilmesi haklarını kullanmak çok fazla masrafı gerektiriyorsa da tüketici yine bu haklarını kullanabilir mi?

Şöyle ki ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesinin satıcı için orantısız güçlükleri beraberinde getirecek olması hâlinde tüketici, sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim haklarından birini kullanabilir. Orantısızlığın tayininde malın ayıpsız değeri, ayıbın önemi ve diğer seçimlik haklara başvurmanın tüketici açısından sorun teşkil edip etmeyeceği gibi hususlar dikkate alınır. Ayrıca ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi haklarından birinin seçilmesi durumunda bu talebin satıcıya, üreticiye veya ithalatçıya yöneltilmesinden itibaren azami otuz iş günü, konut ve tatil amaçlı taşınmazlarda ise altmış iş günü içinde yerine getirilmesi zorunludur. Eğer bu süre içinde satıcı üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmezse o zaman tüketici diğer seçimlik haklarını çok fazla masraf gerektirse bile kullanabilir. Yani malın ayıpsız bir benzeri ile değiştirilmesini isteyebilir veya ücretsiz onarım hakkını kullanabilir.  Ayrıca tüketicinin sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim hakkını seçtiği durumlarda, ödemiş olduğu bedelin tümü veya bedelden yapılan indirim tutarı derhâl tüketiciye iade edilir.

Akla gelecek diğer bir soru ise şudur: tüketici bu haklarını kullanırken ortaya bir masraf çıkarsa kim karşılar?

Bu durumda masrafı yüklenecek kişi tüketicinin seçimlik haklarını kullanırken başvurduğu kişidir. Yani tüketicinin seçtiği kişi garanti süresi içinde malın arızalı çıkması durumunda bunu telafisi için ortaya çıkan masrafları da karşılayacaktır. Diğer önemli bir husus ise tüketici bu seçimlik haklarını kullanmanın yanında zararları doğduysa bunun için tazminat da talep edebilir.

Peki garanti süresi içinde ürün tekrardan arızalanırsa ve tüketici kendisine sağlanan hakları zaten önceden kullandıysa tüketicinin bu durumda gidebileceği yollar nelerdir?

Garanti süresi içinde mal tekrar arızalanırsa bu durumda tüketici seçimlik haklarını tekrar kullanabilir. Yani tüketici tekrardan malı iade etmeye hazır olduğunu bildirip sözleşmeden dönebilir, ayıp oranında malın bedelinden indirim isteyebilir, ücretsiz onarım isteyebilir, malın değiştirilmesini isteyebilir. Satıcı veya üretici, tüketicinin bu seçimlik haklarını tekrardan kullanmaya ilişkin taleplerini geri çeviremez, bunları yerine getirmekten kaçınamaz. Tüketicinin bu taleplerinin yerine getirilmemesi durumunda satıcı, üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur.

Peki kullanım hatası durumunda tüketici garanti ile ilgili haklarını kullanabilir mi?

Kullanım hatası, tüketicinin ürünü tanıtma ve kullanma kılavuzunda yer alan hususlara aykırı olarak kullanması durumunda oluşur. Kullanım hatasından kaynaklanan bir arıza olursa, tüketicinin ücretsiz onarım isteme hakkı bulunmamaktadır. Tüketici seçimlik haklarını kullanmak için satıcı veya üreticiye başvurduğunda onlar tarafında da bu talepler karşılanmazsa ve ortaya uyuşmazlık çıkarsa bu durumda tüketicinim gidebileceği yollar nelerdir? Bu durumda tüketici elindeki ürünün bedeline bakacak ve eğer bedel 149.000 TL’nin altında ise Tüketici Hakem Heyetine başvuracaktır.

Peki Tüketici Hakem Heyetine başvurmak herhangi harca tabi midir?

Tüketici Hakem Heyetine başvurmak herhangi bir harca tabi değildir. Ayrıca Tüketici Hakem Heyetine başvurmak için herhangi bir kaymakamlığa gitmek de mümkündür. Talepleri içerir bir dilekçeyle bulunduğu yerin kaymakamlığına başvurarak da tüketici satıcı ile arasında çıkan uyuşmazlıkların çözümü için bu yola gidebilir.

Ancak söz konusu değer yasal sınır yani 149.000 TL’nin üzerindeyse bu durumda tüketici hangi yola gidecektir?

Bu durumda da tüketici sınır üzerindeki başvurusu için Tüketici Mahkemesine başvurması gerekmektedir. Tüketici Mahkemesine başvuru harca tabi değildir. Akla gelecek diğer bir soru da Tüketici Hakem Heyeti için öngörülen sınır için başvuru yapıldığında ancak olumsuz netice alındığında hangi yola başvurulacağıdır. Bu durumda da Tüketici Hakem Heyeti kararının tebliğinden itibaren iki hafta içinde Tüketici Mahkemesi’ne başvurmak gerekecektir.